Komunikat Ambasady Polskiej w sprawie praw obywateli państw członkowskich podczas negocjacji procesu wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej

W wyniku referendum z 23 czerwca 2016 r. Brytyjczycy zdecydowali o tzw. Brexicie, tj. wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej (UE). Sam wynik referendum nie ma formalnego wpływu na prawa Polaków i innych obywateli UE mieszkających w Zjednoczonym Królestwie, co zostało potwierdzone na oficjalnej stronie internetowej rządu brytyjskiego: 

https://www.gov.uk/government/news/statement-the-status-of-eu-nationals-in-the-uk

Rząd brytyjski po uzyskaniu mandatu od parlamentu zamierza do końca marca 2017 r. formalnie powiadomić UE o woli jej opuszczenia. Wówczas będą mogły rozpocząć się negocjacje warunków, na jakich Zjednoczone Królestwo opuści UE.

Zgodnie z art. 50 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) Zjednoczone Królestwo przestanie być członkiem UE po upływie dwóch lat od dnia formalnego zgłoszenia zamiaru opuszczenia UE, o ile państwa członkowskie nie zdecydują jednomyślnie o przedłużeniu tego okresu. Z tego względu negocjacje oraz proces ratyfikacji umowy określającej warunki wyjścia Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej powinien zakończyć się przed upływem dwóch lat.

W najbliższym czasie 27 państw członkowskich UE uzgodni wspólne stanowisko negocjacyjne, które będzie punktem odniesienia dla Komisji Europejskiej jako głównego negocjatora z ramienia UE.

Złożenie notyfikacji nie zmienia sytuacji Polaków mieszkających w Zjednoczonym Królestwie. Do momentu wyjścia z UE Zjednoczone Królestwo musi respektować wszystkie prawa obywateli Unii mieszkających na jej terytorium wynikające z prawa europejskiego. Sytuacja obywateli UE w Zjednoczonym Królestwie oraz Brytyjczyków mieszkających w Unii zostanie uregulowana w umowie wyjścia Zjednoczonego Królestwa z UE. Natomiast dalsze relacje UE – Zjednoczone Królestwo będą uregulowane prawdopodobnie w odrębnej umowie.

Sprawy polskiej społeczności są ważnym elementem dwustronnych relacji między Polską a Zjednoczonym Królestwem. Polacy swoją pracą i kreatywnością wnoszą znaczący wkład w rozwój brytyjskiej gospodarki, kultury i społeczeństwa obywatelskiego.

Zabezpieczenie praw Polaków, w możliwie najszerszy sposób, jest priorytetem Rządu RP – w naszej ocenie kwestia ta musi zostać rozstrzygnięta na początku negocjacji. Także stronie brytyjskiej zależy na pozytywnym i jak najszybszym uregulowaniu tej kwestii ze względu na znaczną liczbę Brytyjczyków przebywających w UE.

Rząd RP będzie dążył do ochrony Polaków mieszkających w Zjednoczonym Królestwie w szczególności poprzez:

• zagwarantowanie prawa pobytu;
• zabezpieczenie dostępu do zatrudnienia oraz świadczeń społecznych;
• utrzymanie prawa do korzystania z systemu edukacji i ochrony zdrowia.

Kwestie dot. sytuacji obywateli polskich oraz innych państw UE w Zjednoczonym Królestwie, jak również obywateli brytyjskich w państwach unijnych będą przedmiotem ustaleń w ramach umowy o przyszłych relacjach UE – Zjednoczone Królestwo.

Dlatego też obywatelom Polski, którzy mieszkają na terenie Zjednoczonego Królestwa i nie zamierzają powrócić do Polski w najbliższym czasie, Ministerstwo Spraw Zagranicznych sugeruje aby podjęli działania w zakresie potwierdzenia legalności ich pobytu lub stałego pobytu w Zjednoczonym Królestwie poprzez m.in.:

• ubieganie się o wydanie dokumentu poświadczającego stały pobyt – permanent residence document (prawo stałego pobytu nabywa się co do zasady po 5 latach legalnego zamieszkiwania w Zjednoczonym Królestwie) co wynika z warunków ustanowionych w traktatach UE i środków przyjętych w celu ich stosowania);
• w przypadku osób, które nie spełniają jeszcze warunków nabycia prawa stałego pobytu pomocne może być uzyskanie zaświadczenia o rejestracji – registration certificate;
• gromadzenie innych dokumentów poświadczających od kiedy obywatele polscy legalnie przebywają w Zjednoczonym Królestwie (np. umowy o pracę);
• w przypadku osób niepracujących i studentów przydatne może być posiadanie dowodu ubezpieczenia zdrowotnego (np. w formie Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego).

Informacje dotyczące formalności związanych z uzyskaniem tzw. prawa stałego pobytu (permanent residence) dostępne są m.in. na stronie internetowej Home Office:

https://visas-immigration.service.gov.uk/product/eea-pr

W razie problemów z uzyskaniem dokumentu poświadczającego stały pobyt, Ministerstwo Spraw Zagranicznych zachęca do informowania o takich przypadkach polskie służby konsularne w Zjednoczonym Królestwie.

Polscy studenci w Zjednoczonym Królestwie

Rząd Zjednoczonego Królestwa zadeklarował, że obywatele państw członkowskich UE rozpoczynający studia licencjackie lub magisterskie w roku akademickim 2017/2018 będą traktowani identycznie jak do tej pory. Oznacza to, że w dalszym ciągu będą mieli możliwość ubiegania się o brytyjski preferencyjny kredyt studencki na pokrycie kosztów czesnego, którego wysokość będzie identyczna jak dla obywateli Zjednoczonego Królestwa.

Ostateczny kształt regulacji dot. sytuacji studentów państw UE w Zjednoczonym Królestwie będzie zawarty w umowie o przyszłych relacjach UE – Zjednoczone Królestwo.

Obywatelstwo polskie

Dziecko urodzone z rodziców, z których co najmniej jedno posiada obywatelstwo polskie, nabywa z mocy prawa obywatelstwo polskie bez względu na miejsce urodzenia dziecka (w Polsce lub za granicą).

Cudzoziemcy pozostający w związkach małżeńskich z obywatelami polskimi, zainteresowani nabyciem polskiego obywatelstwa, mogą wystąpić z wnioskiem do Prezydenta RP o nadanie obywatelstwa polskiego. Nadanie obywatelstwa polskiego jest konstytucyjną prerogatywą Prezydenta RP. Osoba ubiegająca się o nadanie obywatelstwa polskiego składa wniosek zgodnie z zasadami określonymi w ustawie z dnia 2 kwietnia 2009 r. o obywatelstwie polskim (Dz. U. z 2012 r. poz. 161 z późn. zm.).

Szczególną formą nabycia obywatelstwa polskiego jest uznanie za obywatela polskiego. Za obywatela polskiego uznaje się w szczególności cudzoziemca przebywającego nieprzerwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej co najmniej od 2 lat na podstawie zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE lub prawa stałego pobytu, który pozostaje co najmniej od 3 lat w związku małżeńskim zawartym z obywatelem polskim lub nie posiada żadnego obywatelstwa.

Osoby, które przed dniem 1 stycznia 1999 r. utraciły obywatelstwo polskie na podstawie niektórych przepisów obowiązujących poprzednio ustaw o obywatelstwie polskim mogą się ubiegać o jego przywrócenie. Szczegółowo kwestie dotyczące przywrócenia obywatelstwa polskiego reguluje rozdział 5 ustawy o obywatelstwie polskim.

Osoby, które w przeszłości posiadały obywatelstwo polskie lub ich przodkowie byli obywatelami polskimi, a które nie posiadają dokumentu potwierdzającego posiadanie obywatelstwa polskiego, mogą wystąpić z wnioskiem o potwierdzenie posiadania lub utraty obywatelstwa polskiego.

Wszystkie informacje dotyczące spraw obywatelskich dostępne są na stronie internetowej Wydziału Konsularnego Ambasady RP w Londynie, a także pod telefonem Centrum Informacji Konsularnej: +44 (0) 20 3078 9618.

Granica Irlandii Północnej

Rząd Zjednoczonego Królestwa chce, by granica między Irlandią Północną a Republiką Irlandii pozostała otwarta także po Brexicie. Swoboda podróżowania dla obywateli obu państw istniała jeszcze przed przystąpieniem do UE, a istniejące relacje społeczne i gospodarcze są silne i obu stronom zależy by taki stan rzeczy był utrzymany.

Ostateczny kształt regulacji prawnych dotyczących granicy w Irlandii będzie przedmiotem negocjacji.